مدل DISK و نقش آن در مدیریت منابع انسانی

مدل DISK و نقش آن در مدیریت منابع انسانی: مدل رفتاری دیسک DISK، یک ابزار ارزیابی روانشناختی است که برای تحلیل رفتار و شخصیت افراد در محیط کار و زندگی طراحی شده است. این مدل بر اساس چهار نوع اصلی رفتار تسلط Dominance، تأثیرگذاری Influence، ثبات Steadiness و وظیفه‌ شناسی Conscientiousness بنا شده است.

دیسک به افراد و سازمان ‌ها کمک می کند تا با شناخت بهتر از سبک ‌های رفتاری مختلف، بهبود تعاملات، مدیریت مؤثرتر و افزایش بهره ‌وری را امکان ‌پذیر سازند. استفاده از این مدل در مدیریت منابع انسانی به ارتقای فرآیندهای استخدام، توسعه فردی و تیم‌ سازی کمک شایانی می کند. مدل DISK که گاهی به نام DISC هم شناخته می شود یک ابزار ارزیابی رفتاری است که در مدیریت منابع انسانی به کار می رود تا به درک بهتر تایپ شخصیتی و رفتار افراد کمک کند:

عناصر مدل DISK

1. تسلط D – Dominance: افراد با نمره بالای D تمایل دارند مستقیماً به چالش‌ ها و مشکلات بپردازند. تمرکز آنها روی نتایج و موفقیت ‌های سریع است. معمولاً رهبران، مدیران و افرادی که به‌ دنبال کنترل هستند در این دسته قرار می گیرند.
2. تأثیرگذاری I – Influence: افرادی که در این دسته قرار می گیرند اجتماعی، پرانرژی و خوش ‌مشرب هستند. آنها تمایل دارند با استفاده از ارتباطات و تاثیرگذاری بر دیگران، محیط خود را شکل دهند. این دسته افراد معمولاً در نقش‌ های بازاریابی، فروش و خدمات مشتری موفق هستند.
3. ثبات S – Steadiness: این دسته از افراد آرام، قابل اعتماد و هماهنگ هستند. آنها از محیط ‌های پایدار و بدون تغییر لذت می برند و تمایل دارند به کمک کردن به دیگران و همکاری در تیم ‌ها مشغول شوند. این افراد معمولاً در نقش‌ های تیمی و حمایتی خوب عمل می کنند.
4. وظیفه‌ شناسی C – Conscientiousness: افراد با نمره بالای C دقیق، تحلیل‌ گر و ساختاریافته هستند. آنها تمایل دارند بر جزئیات و کیفیت کار تمرکز کنند و معمولاً تصمیمات خود را با دقت و تحلیل دقیق اتخاذ می کنند. این دسته از افراد معمولاً در نقش ‌های مدیریتی، مالی و حسابداری خوب عمل می کنند.

نقش مدل DISK در مدیریت منابع انسانی

انتخاب و استخدام: به مدیران در مدیریت منابع انسانی کمک می کند تا رفتار و سبک کاری کاندیداها را بهتر درک کرده و افراد مناسب را برای نقش ‌های خاص انتخاب کنند.

توسعه کارکنان: می توان از این مدل برای شناسایی نیازهای توسعه ‌ای کارکنان و ارائه برنامه ‌های آموزشی مناسب استفاده کرد.

بهبود تیم ‌سازی: با درک تفاوت‌ های رفتاری اعضای تیم، مدیران میتوانند تیم ‌های متعادل ‌تر و مؤثرتری ایجاد کنند.

مدیریت تعارض: شناخت مدل ‌های رفتاری مختلف می تواند به مدیران کمک کند تا تعارضات را به صورت موثرتر مدیریت کنند و روابط بهتری بین کارکنان ایجاد کنند.

ارتقاء رهبری: مدیران و رهبران می توانند از این ابزار برای بهبود سبک رهبری خود در مدیریت منابع انسانی و تطبیق آن با نیازهای تیم ‌ها و سازمان استفاده کنند.

در مجموع، مدل DISK می تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای بهبود ارتباطات، افزایش بهره وری و رضایت شغلی در سازمان ها مورد استفاده قرار گیرد.

شناخت مدل رفتاری DISK و معرفی آن

مدل رفتاری DISK یا DISC یک چارچوب روانشناختی است که به تحلیل و درک رفتار و شخصیت افراد در محیط‌ های کاری و اجتماعی کمک می کند. این مدل بر اساس نظریه‌ های روانشناختی توسعه یافته و رفتار انسان را در چهار دسته اصلی دسته‌ بندی می کند: تسلط Dominance، تأثیرگذاری Influence، ثباتSteadiness و وظیفه‌ شناسی Conscientiousness: (100 قانون مدیریت)

• معرفی چهار مولفه مدل DISK

تسلط Dominance – D: افراد دارای این ویژگی تمایل دارند مستقل و مصمم باشند. آنها به دنبال کنترل و تسلط بر محیط خود هستند و اغلب در حل چالش‌ ها و دستیابی به اهداف رقابتی موفق عمل می کنند. این افراد معمولاً قاطع، مستقیم و رقابتی هستند و از ریسک‌ پذیری ابایی ندارند.

تأثیرگذاری Influence – I: افرادی که در این دسته قرار می گیرند، دارای تایپ شخصیتی اجتماعی، برون‌ گرا و خوش ‌مشرب هستند. آنها از طریق ارتباطات و ایجاد روابط مثبت، دیگران را تحت تأثیر قرار می دهند. این دسته افراد معمولاً پر انرژی، متقاعد کننده و دارای مهارت ‌های ارتباطی قوی هستند.

ثبات Steadiness – S: این افراد معمولاً آرام، صبور و وفادار هستند. آنها به پایداری و هماهنگی در محیط کار اهمیت می دهند و تمایل دارند در نقش ‌هایی که نیاز به همکاری و حمایت دارند، موفق باشند. افراد دارای این تایپ شخصیتی معمولاً شنوندگان خوبی هستند و تمایل دارند به آرامی و با دقت به مشکلات نزدیک شوند.

وظیفه ‌شناسی Conscientiousness – C: افراد وظیفه ‌شناس دقیق، تحلیل ‌گر و متمرکز بر جزئیات هستند. آنها به دنبال دقت و کیفیت بالا در کارهای خود بوده و اغلب در تصمیم‌ گیری‌ های خود به اطلاعات و شواهد متکی هستند. این افراد معمولاً ساختارمند و منظم هستند و ترجیح می دهند کارها را بر اساس استانداردها و اصول مشخص انجام دهند.

شناخت مدل DISK در مدیریت منابع انسانی

مدل DISK به مدیران و تیم‌ های مدیریت منابع انسانی کمک می کند تا بهتر بتوانند تایپ شخصیتی و ویژگی‌ های رفتاری و نیازهای شخصیتی کارکنان را درک کنند. از این طریق، می توانند نقش‌ های مناسبی برای افراد تعیین کنند، به تقویت نقاط قوت کارکنان پرداخته و به بهبود نقاط ضعف آنها کمک کنند. همچنین این مدل ابزار مهمی در تیم ‌سازی، حل تعارضات، توسعه مهارت‌ های رهبری و ارتقاء ارتباطات در سازمان‌ ها به شمار می رود.

• مقایسه انواع تایپ های شخصیتی با مدل disk

مدل دیسک DISK یکی از ابزارهای محبوب برای ارزیابی شخصیت است، اما در دنیای روان ‌شناسی و مدیریت منابع انسانی، مدل ‌های دیگری نیز وجود دارند که به تحلیل و دسته ‌بندی شخصیت افراد کمک می کنند.

مقایسه مدل دیسک با دو مدل رایج دیگر (مدل مایرز-بریگز MBTI و پنج عامل بزرگ شخصیت Big Five)

• مدل دیسک DISK

تعداد دسته‌ها: 4 دسته (تسلط، تأثیرگذاری، ثبات، وظیفه ‌شناسی)
تمرکز: رفتارهای قابل مشاهده در محیط کار و زندگی.
کاربرد: بهبود ارتباطات، تیم‌ سازی، انتخاب و استخدام، توسعه فردی.
ساده‌ سازی: مدل دیسک رفتار افراد را در چهار دسته ساده و قابل درک قرار می دهد که درک و کاربرد آن را برای عموم افراد آسان‌ تر می کند.

• مدل مایرز-بریگز MBTI

تعداد دسته ‌ها: 16 تیپ شخصیتی (با استفاده از چهار دسته دوتایی: برون ‌گرایی/درون‌ گرایی، حسی/شهودی، فکری/احساسی، قضاوتی/ادراکی)
تمرکز: روش ‌های ترجیحی افراد در پردازش اطلاعات، تصمیم‌ گیری و تعامل با جهان.
کاربرد: توسعه رهبری، مشاوره شغلی، رشد شخصی، مدیریت تغییر. (مدیریت کسب و کار)
مقایسه با دیسک: MBTI ساختار پیچیده ‌تری دارد و بیشتر به فرآیندهای داخلی ذهن و ترجیحات شخصی می پردازد، در حالی که دیسک بر رفتارهای مشاهده‌ پذیر و نحوه تعامل افراد با محیط تمرکز دارد.

• پنج عامل بزرگ شخصیت Big Five

تعداد دسته ‌ها: 5 عامل (برون‌ گرایی، سازگاری، وظیفه‌ شناسی، پایداری عاطفی، گشودگی به تجربه)
تمرکز: ویژگی ‌های پایدار شخصیتی که بر رفتار در موقعیت ‌های مختلف تأثیر می گذارند.
کاربرد: پژوهش ‌های روان‌ شناختی، ارزیابی‌ های کلینیکی، توسعه منابع انسانی.
مقایسه با دیسک: مدل پنج عاملی جامع ‌تر است و تلاش می کند طیف گسترده ‌ای از ویژگی ‌های شخصیتی را پوشش دهد، در حالی که دیسک بر رفتارهای عملی و کاربردی ‌تر تمرکز دارد.

• مقایسه کلی:

پیچیدگی: MBTI و Big Five پیچیده ‌تر از دیسک هستند و برای درک کامل آنها به آموزش و زمان بیشتری نیاز است. در مقابل، دیسک با ساده ‌سازی دسته‌ های رفتاری، برای کاربردهای عملی و سازمانی مناسبتر است.

نوع کاربرد: دیسک بیشتر در محیط‌ های کاری و برای بهبود تعاملات استفاده می شود، در حالی که MBTI و Big Five در زمینه ‌های گسترده‌ تری از جمله مشاوره شخصی و پژوهش‌ های روان‌ شناختی کاربرد دارند.

محوریت: دیسک بر رفتارهای مشاهده‌ شده در محیط کار تمرکز دارد، MBTI به ترجیحات درونی و شناختی توجه می کند، و Big Five به ویژگی ‌های شخصیتی پایدار و جهانی می پردازد.

در نهایت، هر یک از این مدل ها بسته به نیاز و شرایط، مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند و می توانند درک بهتری از شخصیت و رفتار انسان ها ارائه دهند.

انواع تست برای شناخت تایپ شخصیتی افراد

برای شناخت تایپ شخصیتی افراد، تست‌ های مختلفی وجود دارد که هر یک بر اساس نظریه‌ ها و مدل‌ های متفاوتی طراحی شده‌ اند. معرفی برخی از معروف‌ ترین تست ‌ها برای شناخت تایپ شخصیتی افراد:

•  1) تست MBTI (Myers-Briggs Type Indicator)

مدل: 16 تیپ شخصیتی بر اساس چهار جفت دسته‌ بندی: برون‌ گرایی/درون ‌گرایی (E/I)، حسی/شهودی S/N، فکری/احساسی T/F، قضاوتی/ادراکی J/P
کاربرد: توسعه شخصی، مشاوره شغلی، بهبود تعاملات بین فردی.
ویژگی ‌ها: این تست به افراد کمک می کند تا شناخت بهتری از نحوه پردازش اطلاعات و تصمیم ‌گیری خود پیدا کنند.

• 2) تست دیسک DISK

مدل: چهار دسته رفتاری: تسلط D، تأثیرگذاریI ، ثبات S، وظیفه ‌شناسی C
کاربرد: توسعه منابع انسانی، تیم‌سازی، بهبود ارتباطات (CRM) در محیط کار.
ویژگی ‌ها: تست دیسک بر رفتارهای قابل مشاهده تمرکز دارد و ابزار مناسبی برای کاربردهای سازمانی و مدیریتی است.

• 3) تست پنج عامل بزرگ شخصیت Big Five Personality Test

مدل: پنج عامل شخصیتی: برون ‌گرایی، سازگاری، وظیفه‌ شناسی، پایداری عاطفی (ثبات هیجانی)، گشودگی به تجربه.
کاربرد: تحقیقات روان‌ شناختی، توسعه شغلی، مشاوره و درمان.
ویژگی ‌ها: این تست یکی از جامع ‌ترین و علمی‌ ترین تست ‌های شخصیت ‌شناسی است که به تحلیل گسترده ‌ای از ویژگی‌ های شخصیتی می پردازد.

• 4) تست شخصیت انیاگرام Enneagram

مدل: نه تیپ شخصیتی اصلی که هر کدام تحت تأثیر یکی از سه مرکز (غریزه، احساس، فکر) هستند.
کاربرد: خودشناسی، بهبود روابط، رشد معنوی.
ویژگی‌ ها: انیاگرام بر روی انگیزه ‌ها و نگرش ‌های درونی افراد تمرکز دارد و به افراد کمک می کند تا الگوهای رفتاری خود را بهتر درک کنند.

• 5) تست شخصیت هالند Holland Code Test

مدل: شش تیپ شخصیتی شغلی: واقع‌ گرا Realistic، تحقیق‌ گر Investigative، هنری Artistic، اجتماعی Social، متهور Enterprising، قراردادی Conventional
کاربرد: مشاوره شغلی، انتخاب مسیر شغلی مناسب.
ویژگی‌ ها: این تست بر اساس تطابق بین تیپ شخصیتی و محیط کاری طراحی شده و برای کمک به انتخاب شغل مناسب استفاده می شود.

• 6) تست شخصیت MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory)

مدل: چندین مقیاس شخصیتی و بالینی.
کاربرد: تشخیص ‌های بالینی، ارزیابی ‌های روانشناختی.
ویژگی‌ها: یکی از معتبرترین و گسترده‌ ترین ابزارهای ارزیابی شخصیتی است که بیشتر در حوزه ‌های بالینی و پزشکی استفاده می شود.

• 7) تست شخصیت 16PF (16 Personality Factors)

مدل: بر اساس 16 عامل شخصیتی.
کاربرد: ارزیابی شخصیت، انتخاب و توسعه کارمندان.
ویژگی ‌ها: این تست به تحلیل دقیق ‌تر و عمیق ‌تری از شخصیت افراد نسبت به برخی دیگر از تستها می پردازد.

هر یک از این تست ها برای شناخت تایپ شخصیتی افراد، ابزار قدرتمندی برای شناخت شخصیت و رفتار افراد است و بسته به هدف و نیاز، می توانند در زمینه های مختلف از جمله توسعه فردی، بهبود روابط، مشاوره شغلی و ارزیابی بالینی استفاده شوند. انتخاب تست مناسب بستگی به هدف فرد یا سازمان از انجام تست و عمق تحلیلی مورد نیاز دارد.

مزیت های شناخت مدل disk برای مدیران منابع انسانی

شناخت مدل دیسک DISK برای مدیران منابع انسانی مزایای متعددی دارد که می تواند به بهبود فرآیندهای مدیریتی و افزایش بهره ‌وری سازمان کمک کند. برخی از مزیت های شناخت مدل disk برای مدیران منابع انسانی:

• بهبود فرآیند استخدام:

انتخاب مناسب ‌ترین کاندیدا: مدیران می توانند با استفاده از مدل دیسک، رفتارهای کاری و تایپ شخصیتی کاندیداها را بهتر درک کنند و افرادی را انتخاب کنند که با نیازهای شغلی و فرهنگ سازمانی همخوانی بیشتری دارند.
کاهش ریسک ‌های استخدامی: با شناخت دقیق‌ تر از تایپ شخصیتی و رفتارهای پیش ‌بینی ‌پذیر کاندیداها، احتمال اشتباهات در تصمیم‌ گیری ‌های استخدامی کاهش می ‌یابد.

• افزایش بهره ‌وری تیم ‌ها:

بهبود تیم ‌سازی: مدل دیسک به مدیران کمک می کند تا ترکیب مناسبی از افراد با تیپ ‌های رفتاری متفاوت را در تیم ‌ها ایجاد کنند، به‌ گونه‌ ای که نقاط قوت هر فرد به خوبی مورد استفاده قرار گیرد و نقاط ضعف به حداقل برسد.
مدیریت تعارضات: شناخت سبک ‌های رفتاری مختلف اعضای تیم به مدیران امکان می دهد تعارضات را به شکلی موثرتر مدیریت کنند و ارتباطات تیمی را بهبود بخشند.

• توسعه و آموزش کارکنان:

توسعه شخصی و حرفه ‌ای: مدیران می توانند برنامه‌ های آموزشی و توسعه ‌ای را بر اساس تیپ ‌های رفتاری مختلف تنظیم کنند، تا هر فرد بتواند به بهترین شکل مهارت ‌های خود را ارتقاء دهد.
افزایش انگیزه: با شناخت بهتر از تایپ شخصیتی و رفتارها و نیازهای کارکنان، مدیران می توانند استراتژی‌ های انگیزشی مناسبی را طراحی کنند که با سبک‌ های رفتاری مختلف همخوانی داشته باشد.

• ارتقاء ارتباطات درون ‌سازمانی:

ارتباطات موثرتر: مدل دیسک به مدیران کمک می کند تا با درک بهتر از سبک ‌های ارتباطی افراد، بهبود روابط و تعاملات میان کارکنان و میان مدیران و کارکنان را امکان‌ پذیر سازند.
افزایش همکاری: با شناخت بهتر از تفاوت‌ های رفتاری، مدیران در قسمت مدیریت منابع انسانی می توانند همکاری و همدلی بیشتری را در سازمان ترویج دهند.

• افزایش رضایت شغلی و کاهش جا به ‌جایی کارکنان:

تناسب شغلی بهتر: با استفاده از مدل دیسک disk، مدیران می توانند نقش ‌هایی را به کارکنان اختصاص دهند که با سبک ‌های رفتاری آنها همخوانی دارد، که این موضوع به افزایش رضایت شغلی و کاهش جا به ‌جایی کارکنان منجر می شود.
بهبود روحیه کارکنان: درک نیازها و رفتارهای مختلف کارکنان به مدیران امکان می دهد محیط کاری مناسبی را فراهم آورند که باعث افزایش انگیزه و رضایت افراد شود.

• بهبود تصمیم‌ گیری مدیریتی:

درک عمیق ‌تر از دینامیک ‌های سازمانی: با شناخت مدل دیسک، مدیران می توانند تصمیمات خود را بر اساس درک بهتری از رفتارها و تعاملات انسانی در سازمان اتخاذ کنند.
هدایت بهتر سازمان: این مدل به مدیران کمک می کند تا فرهنگ سازمانی را به گونه ‌ای هدایت کنند که با ویژگی ‌های رفتاری کارکنان همخوانی داشته و به اهداف استراتژیک سازمان نزدیکتر باشد.

به طور کلی، استفاده از مدل ریسک به مدیران منابع انسانی این امکان را می دهد تا فرآیندهای مدیریت منابع انسانی را به شکلی علمی و کاربردی تر هدایت کنند، که منجر به بهبود عملکرد، افزایش رضایت کارکنان و موفقیت کلی سازمان می شود.

نتیجه گیری

مدل دیسک DISK به عنوان ابزاری موثر برای شناخت و مدیریت رفتارهای افراد در محیط‌ های کاری، به مدیران منابع انسانی کمک می کند تا تصمیمات دقیق‌ تر و آگاهانه ‌تری در زمینه‌ های مختلف مانند استخدام، توسعه کارکنان، تیم‌ سازی و مدیریت تعارضات اتخاذ کنند. با درک بهتر از تیپ ‌های رفتاری کارکنان، مدیران می توانند محیطی را ایجاد کنند که نه تنها بهره‌ وری و کارایی سازمان را افزایش می دهد، بلکه رضایت شغلی و انگیزه کارکنان را نیز بهبود می‌ بخشد.

به کارگیری مدل دیسک در سازمان ‌ها، پایه ‌گذار یک فرهنگ کاری مثبت و همدلانه است که می تواند به موفقیت بلندمدت سازمان کمک شایانی کند.آموزش مهارت استفاده از مدل دیسک DISK  در مجتمع فنی تهران نمایندگی میرداماد، به مدیران در قسمت مدیریت منابع انسانی جهت ارتقای فرآیندهای استخدام، توسعه فردی و تیم‌ سازی کمک شایانی می کند.